KOOPERATİFLER ARASI TİCARET VE KALKINMA

ICA VE CHINA-COOP ORTAK SEMİNERİNDEN İZLENİMLER

Çin Uluslararası Tedarik Zinciri Fuarı kapsamında ve fuarın tamamlayıcı bir yan etkinliği olarak düzenlenen “Kooperatifler Arası Ticaret ve Kalkınma” (Cooperative Trade and Development) konulu seminer, 28-30 Kasım 2023 tarihleri arasında Pekin’de gerçekleştirildi. Seminer, kısa adı CHINA CO-OP olan Çin Halk Cumhuriyeti Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri Ulusal Federasyonu ve Uluslararası Kooperatifler Birliği ICA tarafından ortaklaşa düzenledi.

Aralarında Hindistan, Kore, Malezya, Singapur, Endonezya, İran, İspanya, Arjantin, İsrail, Türkiye ve Bulgaristan’ın da dahil olduğu 17 ülkeden ICA üyesi kooperatif örgütlerin 40 temsilcisinin katıldığı seminerin moderatörlüğünü Birleşmiş Milletler (BM) Kooperatif Geliştirme Uzmanı Hüseyin Polat yaptı. Polat ayrıca seminere “Kooperatifler ve İklim Değişikliği” konulu bir bildiri sundu. Seminerin açılışını CHINA CO-OP’un yeni Uluslararası İlişkiler Genel Müdürü Cong Shan yaptı. ILO Kooperatifler Bölümü Şefi Dr. Simel Eşim ve ICA Bölge Müdürü Balu Iyer de açılışa çevrimiçi olarak katılarak birer konuşma yaptılar. Seminerde CHINA CO-OP Eğitim Müdürü Xu Mingfeng de bir bildiri sundu.

Hüseyin Polat’ın moderatörlüğünü yaptığı Kooperatif Platformunda Arjantin Cooperar’dan Santiago Estaban, Brezilya OCB’den Layanna Vasconcellos, İspanya Mondragon’dan Başkan Yardımcısı Inigo Landazabal, Israil NISPED’den Mully Dor ve (resimde görülmeyen) İtalya kooperatiflerinin Hong Kong’daki satın alma örgütü Coop Far East’in Genel Müdürü Veronica Natalini katıldılar.

Seminer sunumları: Kooperatiflerin öncelikleri

Arjantin’deki Cooperativa Obrera süpermarket kooperatifinde satın alma müdürü olan Santiago Estaban, süpermarketin halka olan bağlılığını vurguladı ve süpermarket kooperatifinin yerel üreticileri destekleyerek ve mallarını stoklayarak veya ticaretini yaparak bölgede nasıl yeniden yatırım yapmayı planladıklarını paylaştı. “Tüketicilerin ihtiyaçlarının ve gereksinimlerinin farkındayız, bu sayede üreticiler, kooperatifler ve tüketiciler arasında köprü konumundayız” diye konuştu.

Brezilya’daki kooperatifleri destekleyen Brezilya kooperatif federasyonu Sistema OCB’den iş analisti Layanna Vasconcellos, federasyonun, kooperatiflerin ürünlerini çapraz satabilecekleri bir pazar yaratarak kooperatifleri nasıl güçlendirmeye çalıştığını paylaştı. “Bu, tüketicilere doğrudan ulaşmanın iyi ve daha rekabetçi bir yolu” dedi.

Kendisi ile yapılan bir röportajda Vasconcellos, böyle bir girişimin yaratılmasının önemli ölçüde teknik uzmanlıktan ve teknolojiden yararlanmayı gerektirdiğini söyledi. Kendini enternasyonalist olarak tanımlayan Layanna, Pekin’e gelmeden önce ekibiyle birlikte ticaret fırsatlarını araştırmak üzere Singapur’u ziyaret ettiğini ve SNCF ve NTUC FairPrice Kooperatifinin temsilcileri ile görüştüğünü belirtti.

Vasconcellos’a göre Brezilya’daki birçok kooperatif böyle bir pazarı memnuniyetle karşılıyor, ancak birçoğunun fiyatlandırma stratejileri ve işe alım konusunda yardıma ihtiyacı olabilir. Burası ayrıca OCB’nin pazarlama, ulusal veya uluslararası tanıtım bulma, ihracat için yeterlilik alma ve daha birçok alanda gerekli destekleri sağlamak için devreye girdiği yerdir. “Kooperatiflerin ürünlerini tercihen iyi bir katalogla veya ilgi çekici resimlerle satmaya hazır olmaları gerekiyor” dedi.

İsrail merkezli bir sosyal değişim kuruluşu olan AJEEC-NISPED’in Başkanı Schmuel Mully Dor, İsrail’deki kooperatiflerin ağırlıklı olarak tarım ürünlerinden oluşan ürünlerini nasıl pazarladıklarına dair örnek olay incelemelerinden söz etti. Dor, konuşmasında ister ortak kooperatif kimliklerini ve bağlantılarını güçlendirerek ister mevcut yaşam tarzına alternatif olarak kooperatif değerlerini yeniden canlandırarak kooperatiflere olan inançları yeniden tesis etmenin, kooperatiflerin geçerliliğini sağlamanın anahtarı olduğunu vurguladı.

İtalyan kooperatiflerinin Hong Kong’daki satın alma örgütü Coop Far East’in Genel Müdürü Veronica Natalini bildirisini sunarken

Coop Far East Ltd. Genel Müdürü Veronica Natalini, özel etiketlemenin, İtalya’nın en büyük kooperatif süpermarketi Coop Italia’nın Asya satın alma ofisi olan Hong Kong merkezli Coop Far East Ltd tarafından uygulanan stratejilerden biri olduğunu söyledi. Özel etiket üreticileri kendi markaları altında satılmak üzere kişilerle veya markalarla anlaşmalar yapıyorlar. Natalini, özel etiketlemenin faydalarının sürdürülebilirlik ve eko-uyumluluktan, paranın karşılığını almaya kadar geniş bir yelpazeye yayıldığını sözlerine ekledi. Natalini’ye göre, özel etiketleme, diğer ürünlerin değerini artıran ürünlerde en iyi sonucu vermekte. Kooperatif kimliğini bir marka pazarlama stratejisi olarak kullanmak bu stratejiyi tamamlayabilir.

Kooperatif Federasyonlarının Rolü, İklim Değişikliği ve Büyük Veri (Big Data)

Sonraki panel tartışmasında kooperatif uzmanları, kooperatif federasyonlarının kooperatifleri güçlendirmek için sahip oldukları sosyal sorumluluğu ve kurumsal ortaklıkların ötesine geçmeleri ihtiyacını tartıştılar.

BM Kooperatif Geliştirme Danışmanı Hüseyin Polat, iklim değişikliğinin ve diğer jeopolitik aktörlerin kooperatiflerin topluluklara, toplumlara ve işletmelere yardım etme rolünü etkileyeceğini vurguladı. Bu nedenle kooperatiflerin bunlara hazırlıklı olması gerektiğini söyledi. Polat şunları ekledi: “Kooperatifler ne yazık ki bu konuda geleceğe yönelik yeterli çabayı göstermiyor.”

Kendi deneyimlerinden yola çıkan Polat, Mondragon’a ilişkin bir soru üzerine, Mondragon Corporation’ın işletmelerinin olduğu İspanya dışında ülkelerdeki ilk işbirliklerinin özel şirketlere fayda sağladığını, ancak son yıllarda bu durumun değiştiğini ve kooperatiflere daha fazla önem verildiğini belirtti. Polat, Cenevre’de görev yaptığı sırada Mondragon’a birkaç kez davet edildiğini belirterek, dünyanın en büyük endüstriyel kooperatif grubu olan Mondragon’un sektöründe rol model olarak kabul edilmesi gerektiği çağrısını tekrarladı.

Yanıt olarak Mondragon Corporation Kurumsal İlişkiler Başkan Yardımcısı ve CICOPA Başkanı Inigo Landazabal, Mondragon’un odak noktasının her zaman sosyal ekonomiyi ve ortakları arasında eşitliği teşvik etmek olduğunu açıkladı. Aynı söylemin, dünyanın en kooperatif ülkesi olan Brezilya’ya da uygulanabileceğini söyledi.

Tartışma sonunda İsrail NISPED’den Mully Dor da , “Ticarette kooperatifler arasındaki güven ve dayanışma çok önemlidir” değerlendirmesinde bulundu.

Seminerin moderatörü BM Danışmanı Hüseyin Polat, seminerde Yapay Zekâ ve İklim Değişikliğinin kooperatif gelişmeye etkileri konusunu tartışmaya açtı.

Ayrı bir oturumda Hüseyin Polat, kooperatiflerin iklim değişikliğinin etkilerine karşı koymak için yapay zekâdan yararlanmasını önerdi. “Riskleri azaltmak ve savunmasız topluluklarda yaşayanların güvenliğini sağlamak için sürdürülebilir kalkınma önlemleri uygulanabilir” dedi.

Tartışmalar sırasında Singapur Ulusal Kooperatifler Birliği SNCF’in Kurumsal Hizmetler Başkanı Alex Shieh, federasyonun Singapur’daki kooperatiflerin özellikle sürdürülebilirlik konusundaki yeteneklerini geliştirme niyetini paylaştı. “Gelecek yıl, yeni bir hibe yoluyla kooperatiflerin sürdürülebilirlik girişimlerini üstlenirken daha da güçlendirilebileceğini umuyoruz” dedi.

Sonuç ve çıkarılacak dersler

Panel sonunda BM Danışmanı Hüseyin Polat, geleceğe dönük öncelikler açısından yapay zekâ, iklim değişikliği ve ticaret ve sosyal ekonomi konularında seminerin genel bir değerlendirmesini yaptı.  Polat, seminer sonuçları ile ilgili şu özet bilgiyi paylaştı:

* Tüm işletmeler gibi, kooperatifler için de iklim değişikliği, geleceği planlamakta göz önünde bulundurulacak en önemli husus. Bu nedenle kooperatiflerin, ortaklarının doğal yaşam, çevre ve iklim değişikliği konularında bilgilendirilmesine özel bir önem vermeleri gerekiyor. Kooperatifler tarımda gübre kullanımını azaltmaya, hayvansal gıdaların tüketimine dikkat etmeye, sulamada yeraltı sularının kullanımını durdurmaya, tarım ve sanayi ürünleri üretimi için gerekli enerjiyi yenilenebilir enerji kaynakları ile karşılamaya, karbon ayak izinin ortadan kaldırılması için kömür ve gaz kullanımından giderek kaçınmaya, ormanları ve ağaç kesimlerini durdurmaya özen göstermeli. Özellikle konut kooperatifleri ve tarımsal kooperatiflerin, ihtiyaç duydukları enerjiyi yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılamak için bu alanda yatırım yapmayı planlamaları gerekmektedir.

* İklim değişikliğinin kooperatifler arası ticarete etkilerine gelince; olumsuz hava koşullarına bağlı nakliye sorunları, üretim kesintileri nedeniyle girdi ve parça bulunamaması, kuraklık koşulları nedeniyle su kıtlığı, fırtınaların neden olduğu elektrik kesintileri üretimi engelleyebilir ve ürün kalitesinden ödün verilmesine yol açabilir. Ayrıca, aşırı sıcaklar ve sel baskınları üretici konumundaki kooperatif ortaklarının ürün kayıplarına yol açabilir, beklenmeyen aşırı soğuk hava koşulları da toprağın nem oranını artırabilir.

* Hollanda Dışişleri Bakanlığı tarafından finanse edilen ve 2018-2023 yılları arasında Kenya, Tanzanya ve Uganda’da uygulanan CRAFT projesi, gıda güvenliği konusunda örnek bir proje olarak gösterilebilir. Proje, çevreye ve iklime zarar vermeyen “iklim dostu gıdaların” üretimini artırarak bu ülkelerin artan nüfuslarının gıda güvenliğine katkıda bulunmayı amaçlıyor.

* BM, yapay zekânın dünya çapındaki toplulukların iklim felaketlerine daha iyi hazırlanmalarına yardımcı olabileceğini açıklıyor. Örneğin, toprak kaymasına duyarlı alanlar için haritalama, yerel yönetimlerin sürdürülebilir kalkınma önlemlerini planlamasına ve uygulamasına, riskleri azaltmasına ve hassas topluluklarda yaşayanların güvenliğini sağlamasına yardımcı olabilir.

* Küresel karbon nötrlüğü hedeflerini gerçekleştirmede kritik bir katalizör olan yapay zekâ algoritmaları, unutulmamalı ki, çevresel etkiyi en aza indirmede ve verimliliği en üst düzeye çıkarmada önemli bir role sahiptir. Yapay zekâ, dünyanın karbon nötrlüğüne yaklaşımında devrim yaratabilir ve dünyanın tehlikeli seviyelerde ısınmasını engelleme yarışının devam ettiği bir dönemde, küresel ölçekte akıllı bir sürdürülebilirlik çağını başlatabilir.

* Bir önemli uyarı ve geleceğe ilişkin öneri de ICA ve üyesi kooperatif örgütleri için yapılmalı: ICA ve güçlü kooperatif üst örgütleri ne iklim değişikliği konusunda ne de yapay zekâ konusunda bilimsel çalışmalara ve araştırmalara yeterince yer vermiyorlar. Bizim önerimiz, her iki konuda da ICA’nın ve parasal bakımdan güçlü olan ve aralarında CHINA CO-OP ve Mondragon gibi kooperatif üst örgütlerinin de bulunduğu kooperatiflerin, iklim değişikliğinin ve yapay zekânın kooperatifleri nasıl etkileyeceği ve örneğin, kooperatiflerin yapay zekâyı gelecekte nasıl kullanacakları konularında çalışma yapacak, içerisinde bilim insanlarının da bulunduğu teknik komiteler oluşturmalarıdır.

* Son olarak, kooperatiflerin de içinde bulundukları sosyal ekonomi örgütleri, yalnız “kâr” güdüsünü öncelemedikleri için, sosyal sorumluluğun ve paylaşımın önemini bildikleri ve toplumda bu bilincini geliştirmeyi amaçladıkları için çevresel duyarlılık yaratılması ve iklim değişikliği konusunda BM ve hükümetlerle birlikte gönüllü olarak çalışacak kuruluşların başında yer alırlar. Bununla birlikte, bazı ülkelerde kooperatiflerin geniş anlamda sosyal ekonominin bir ögesi olduklarının farkında olmadıkları ya da bu konuda diğer sosyal ekonomi örgütleri ile yeterli düzeyde dayanışma ve işbirliği içinde olmadıkları gözlenmektedir. Geleceğin önceliklerinden birinin de bu alanda yoğunlaşmak olması önerilmektedir.

Fuarda Çin, Kore, Singapur, Malezya, Hindistan, Kenya, İran, Bulgaristan, Brezilya gibi ülkelerin ICA üyesi kooperatif örgütleri ürünlerini tanıtmak için fuarda yer aldılar.

Prof. Hüseyin Polat- BM Kooperatif Politikası Danışmanı

sosyalekonomi.org sitesinden alınmıştır.