TÜRKİYE KOOPERATİF İSTATİSTİKLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ 
ÇALIŞMA GRUBU BEŞİNCİ TOPLANTISI YAPILDI

 

Toplantıya TÜRKİYE KOOP’u temsilen İdari ve Mali İşler Müdürü Av. Övgü KARATAŞ katıldı

 

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ev sahipliğinde 10.05.2016 tarihinde 5. Çalışma Grubu toplantısı düzenlenmiştir. Toplantı, Türkiye İstatistik Kurumu, Gelir İdaresi Başkanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Türkiye Milli Kooperatifler Birliği, Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği, PANKOBİRLİK, TESKOMB, gibi kurumların temsilcilerinin katılımı ile gerçekleştirilmiş bulunmaktadır. Toplantıya Türkiye Milli Kooperatifler Birliğini temsilen TÜRKİYE KOOP İdari ve Mali İşler Müdürü Av. Övgü KARATAŞ katılmıştır.

 

Toplantıda özellikle şimdiye kadar çalışma grubunun, kooperatifçilik alanında ihtiyaç duyulan istatistiklerin uluslararası standartlara uygun olarak üretilmesi ve ortak bir veri tabanı oluşturulması amacıyla neler yaptığı ve şu anda hangi noktada olduğu görüşülmüştür.

 

Bu noktada TUİK Yıllık İş İstatistikleri Daire Başkanı, Şenol BOZDAĞ, İstatistiklerin geliştirilmesi çalışma toplantısında özellikle küresel istatistiklerin kooperatifler kapsamında bir modelini çıkarmak istediklerinden bahsetmiştir. Bunun yanında 2016 yılında istatistiklerin toplanması açısından ve kuvvetli bir veri tabanına sahip olmak için kaliteli istatistiğin önemi belirtilmiş olup, bu anlamda birçok kurum ve kuruluş ile ortak çalışmaların devam edeceği belirtilmiştir. 2017-2021 yılları arasında ise 5 yıllık bir plan dönemi içerisinde çeşitli seviyelerde kooperatif istatistiklerine sahip olmayı öngördüklerini belirtmiştir.

 

BOZDAĞ sözlerine devam ederek, Kooperatif bilgi sisteminde öngörülen sistemin, idari kayda dayalı bir sistem olduğunu belirtmiştir. Türkiye’de Kooperatiflere ilişkin idari kayıtlar temel seviyede bilgi sistemi içermektedir, bunun yanında kooperatiflerin bağlı bulunduğu üst kuruluşlar, birlik ve merkez birlikler ise bu temel bilgilerden daha farklı seviyelerde bilgilere ilişkin kayıtlara sahiptirler. Dolayısı ile kooperatif bilgi sisteminde amaçlanan bu iki farklı seviyedeki bilgi sistemlerinin entegrasyonunun sağlanarak, resmi istatistiklerin yapısının ve seviyesinin gelişmesiyle, kendi kendine işleyecek ve sürdürülebilir bir yapının oluşturulmasıdır.

 

Kooperatif istatistikleriyle ilgili verilerin toplanması ve istatistik tutularak değerlendirilmesi aşamasında ilk olarak, İstatistik Biriminin Tanımlanması gerekmektedir. Ancak bu hususta ülkeler arasında farklılıklar olduğundan karma bir yapı vardır ve bir tanım oluşturulması çok zordur. İkinci olarak, Sınıflandırma yapılması gerekmektedir, mesela kooperatiflerin odaklandığı işten hareket edilerek mi sınıflandırılmalı, yoksa isimlerinden hareketle mi ya da başka bir belirleyici unsur mu seçilmeli şeklinde. Üçüncü olarak, Veri kaynağının nasıl olacağı belirlenmelidir, anket yapılarak mı yoksa bilgi alınarak mı istatistik tutulacaktır. Son olarak da Veri toplama stratejisi belirlenmelidir. İstatistikler yıllık raporlardan mı yoksa idari kayıtlardan mı oluşturulacak şeklinde bir belirleme yapılmalıdır.

 

Uluslararası platformda Kooperatif istatistikleri ile ilgili bir düzenleme yoktur. Dünya Bankası, IMF ya da Eurostat gibi kurumlar tarafından da bu konuda bir yönlendirme yapılmamaktadır. Bu hususta kavram kargaşası yaşanmaması amacıyla ülkelerin bazıları kendi düzenlemelerini yapmışlardır.  

 

Türkiye’de de kooperatif istatistiklerinin TUİK koordinasyonu ile idari kayıtlardan üretilmesine karar verilmiştir. İdari kayıtlar; amaçları istatistik üretmek olmayan kayıtların kurum ve kuruluşlarca kendi rutinleri için düzenledikleri, tuttukları kayıtlardan oluşmaktadır. TÜRKİYE MODELİ ile ILO’nun işsizlik enflasyon tanımlarında olduğu gibi, uluslararası düzeyde istatistiğin nasıl üretileceğini tanımlamayı sağlayacak bir sistem hedeflenmektedir.

 

Kooperatif Bilgi Sistemi ile istatistiksel olarak temel bilgilerin yanında asıl öğrenilmek istenen istatistiki bilgiler; kooperatiflerin ne kadar istihdam yarattığı, ne kadarlık bir ekonomiyi yönettikleri gibi mali bilgilerdir.

 

Toplantıda yukarıda açıklanan genel bilgiler paylaşıldıktan sonra Gelir İdaresi Başkanlığı Temsilcisi kooperatiflerin kontrol ettiği şirketlerin belirlenmesi sürecinde gelinen aşama ve bundan sonra yapılacak ve izlenecek yollar hakkında kısa bir bilgi vermiştir. Toplantının devamında ise, SGK temsilcisi Kooperatifler ile kontrol ettikleri şirketlerin istihdama katkısının ölçümlenebilmesi sürecinden bahsederek, yapılabileceklere değinmiştir. Bunun yanında, SGK verilerini kullanarak, yapılan işin mahiyeti, hangi il/ilçede olduğu, kadın erkek olarak çalışanların cinsiyet bilgisi ve ücret bilgisine istatistiksel olarak ulaşılabileceği belirtilmiştir. Ve hatta meslek kolları ve eğitim bilgilerine ulaşılabilmesi için de bu sistemin geliştirilebileceği görüşülmüştür. Toplantı sonunda 2016 yılı Eylül ayında tekrar bir çalışma grubu toplantısı düzenlenmesi kararlaştırılmıştır.