TÜRKİYE’ DE KOOPERATİFÇİLİK EĞİTİMİNİN KURUMSALLAŞTIRILMASI ÇALIŞTAYI YAPILDI. (25 NİSAN 2014)

TÜRKİYE’ DE KOOPERATİFÇİLİK EĞİTİMİNİN KURUMSALLAŞTIRILMASI ÇALIŞTAYI YAPILDI. (25 NİSAN 2014)

2014-04-29 15:48:13
11498 kişi bu haberi okudu.

 

 

 

 

 

 

 

“TÜRKİYE’ DE KOOPERATİFÇİLİK EĞİTİMİNİN KURUMSALLAŞTIRILMASI” çalıştayı ICA ve ILO’ nun katılımlarıyla 25.04.2014 tarihinde Ankara’ da yapıldı.

 

ICA (Uluslararası Kooperatifler Birliği ), ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) ve TÜRKİYE KOOP’ un birlikte düzenledikleri çalıştaya ICA’ yı temsilen ICA Avrupa Bölge Müdürü Sn. Klaus NİEDERLANDER, ILO’ yu temsilen ILO Kooperatifler Bölüm Şefi Sn. Simel EŞİM ve ülkemizden 60 dolaylarında katılım oldu.

 

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ile çeşitli üniversitelerden öğretim görevlileri ve Kooperatif kuruluşlarının temsilcileri; yurtdışında ve Türkiye’ de Kooperatifçilik eğitiminin tarihsel gelişimi ve örnek uygulamalar üzerine bilgi ve deneyimlerini paylaşmışlar, model önerilerinde bulunmuşlardır.

 

Tam gün süren toplantıda yapılan sunumlar, web sitemizde ve ayrıca basılı olarak ilgililerin değerlendirmesine sunulacaktır. 

 

Çalıştay Programı

Açılış: Muammer NİKSARLI – TÜRKİYE KOOP Genel Başkanı

Çalıştay yöneticisi: Prof. Hüseyin POLAT, TÜRKİYE KOOP Uluslararası İlişkiler Koordinatörü

Sabah oturumu: Durum analizi ve çıkarılacak dersler

Dünyada kooperatifçilik eğitimi (Farklı yapılanma ve uygulamalardan örnekler) Prof. Hüseyin POLAT

·         Sorular ve katkılar

Avrupa ülkelerinde kooperatifçilik eğitimi ve araştırma faaliyetleri Klaus NIEDERLANDER – ICA Avrupa Direktörü

·         Sorular ve katkılar

ILO’nun kooperatifçilik eğitimi ve araştırma çalışmalarına katkıları Dr. Simel EŞİM -  ILO Kooperatifçilik Bölüm Şefi

·         Sorular ve katkılar

Türkiye’de kooperatifçilik eğitiminin geçmişi ve bugünkü durumu Prof.Dr. Rasih DEMİRCİ – Türk Kooperatifçilik Eğitim Vakfı

·         Sorular ve katkılar

Türkiye’deki uygulamalardan örnekler;

DGRV’nin Türkiye’deki eğitim çalışmaları ve IRFO Projesine katkısı (DGRV Türkiye Bürosu) – Prof.Dr.Selahattin KUMLU

TAKOG’un İRFO Projesi kapsamında yürüttüğü eğitim çalışmaları Ünal ÖRNEK – OR-KOOP Dış İlişkiler Koordinatörü

Öğleden sonra: Genel değerlendirme ve “yol haritası” paneli

Panel Yöneticisi: Muammer NİKSARLI

Panelistler:     

Naide İNAN - TC Gümrük Ticaret Bakanlığı Daire Başkanı

Yard. Doç. Dr. Hakan KOÇ - Gazi Üniversitesi, E.S. Eğitim Fak.

Dr. Bülent TEMEL - Atılım Üniversitesi İktisat Bölümü             

 1.      Strateji Belgesinde kurulması öngörülen Kooperatif Eğitim Merkezi (KEM) kuruluş yapısı ve yönetim biçimi, öncelikli hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için yapması gereken çalışmalar,

2.      Eğitim ve araştırma konularında ilgili kamu kurumları ile üniversiteler arasında geliştirilebilecek işbirliği modeli ve uygulama yöntemleri.

 

Sunumlar

 

Prof. Dr. Hüseyin Polat' ın Sunumu;

 


 

 

Klaus NİEDERLANDER' in Sunumu;

 


 

 

Dr. Simel EŞİM' in Sunumu;

 

 

 

Prof. Dr. Rasih DEMİRCİ' nin Sunumu;

 


 

Prof. Dr. Selahattin KUMLU' nun Sunumu;

 


 

Ünal ÖRNEK' in Sunumu;

 


 

Naide İNAN' ın Sunumu;

 

Değerli Katılımcılar,

Bugün kooperatifçiliğin belki de en önemli ilkesi olan “eğitim” ile ilgili olarak ulusal ve uluslararası uygulamaları değerlendirmek üzere toplanmış bulunuyoruz.

Bilindiği üzere, kooperatifçiliğin, yoksulluğun ortadan kaldırılması ve ülkelerin kalkınmasındaki potansiyelini ve katkısını fark eden ve bundan yararlanmayı amaçlayan Birleşmiş Milletler Örgütü, 1950’li yıllardan beri kooperatifçiliğe büyük önem vermektedir.

Bu çerçevede, 1971 yılında Kooperatiflerin Teşvik Edilmesi ve Geliştirilmesi Komitesi (COPAC) kurulmuştur.

Küreselleşme çağında kooperatiflerin taşıdığı öneme dikkat çeken 1992 tarihli  “Yeni Ekonomik ve Sosyal Eğilimlerin Işığında Kooperatiflerin Statüsü ve Rolü” başlıklı Genel Sekreterlik Raporu da bu çalışmalarda çığır açmıştır.

Sonrasında ise, “Uluslararası Kooperatifler Günü” kutlanmaya başlanmış, kooperatifçiliğin dünya genelinde daha çok teşvik edilmesi sağlanmıştır.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 2001 yılında A/RES/56/114 sayılı İlke Kararı aracılığıyla dünyadaki tüm hükümetlerden kooperatiflerin gelişmesi için destekleyici bir ortamın yaratılmasını talep ederek, bu amaçla hazırlanan bir rehberi kabul etmiştir. 

Rehber kooperatiflerin desteklenmesi için gerekli yasal, adli ve idari hükümler, eğitim faaliyetleri ve kamu fonlarından faydalanma imkânlarını ele almaktadır.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği de 16 Temmuz 2003 tarih ve A/58/159 sayılı raporu aracılığıyla rehbere ilaveten bazı önlemlerin alınmasını talep etmiştir.

Bunların başında:“Ulusal kooperatifçilik eğitim ve bilgilendirme merkezlerinin güçlendirilmesi ve kooperatiflere entegre hizmet paketlerinin sunulması” yer almaktadır.

2012 yılının “Uluslararası Kooperatifler Yılı” olarak ilan edilmesi ile kooperatifçilik konusunda toplumların farkındalığını artırmak amacıyla ülkemizde de çeşitli etkinlikler, tanıtım ve eğitim faaliyeti yürütülmüştür.

Öte yandan, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’nun 193 sayılı Kararı, uluslararası kooperatifçilik mevzuatı açısından ayrı bir önem taşımaktadır. Kararda eğitim konusuna bir çok başlık altında değinildiği görülmektedir.

Bunları kısaca ifade etmek gerekirse; Uluslararası Çalışma Örgütünce;

  1. Kooperatif hareketinin değerleri, avantajları ve yararlarına ilişkin bilincin eğitim ve öğretim yoluyla geliştirilmesinin sağlanması;
  2. Ulusal eğitim ve öğretim sisteminin uygun olan tüm aşamalarında ve toplumun genelinde kooperatif ilkeleri ve uygulamalarına yönelik eğitimin teşvik edilmesi;
  3. Kooperatifçiliğin geliştirilmesi için işçi kuruluşlarının (sendikaların), kooperatifçilik konusundaki her türlü eğitim ve öğretim faaliyetlerinin  teşvik edilmesi,
  4. Kooperatiflerin üretim ve rekabet düzeylerini ve ürettikleri hizmet ve malların kalitesini artırmak amacıyla mesleki eğitim ve gerek duyulan diger yardımların saglanması,

       kararlaştırmıştır. Görüldüğü gibi bu Karar, tüm ülkelere ve sektör temsilcilerine eğitim konusunda önemli görevler yüklemektedir.

Kooperatifçilik Eğitim, Bilinçlendirme ve Araştırma Faaliyetleri

Kooperatifçiliğin geliştirilmesi amacıyla;

- Kooperatif ilke ve yöntemlerinin kooperatif ortaklarına,

- Yöneticilerine,

- Çalışanlarına,

- Bütün halka özellikle de gençlere ve

- Toplumun kamuoyu önderlerine

öğretilmesi, şeklinde ifade edilen kooperatif “eğitiminin geliştirilmesi ilkesi”, kooperatifçiliğin temel ilkelerinden birisidir.

Kooperatifçilik hareketinin başarısı açısından ortaklar, yöneticiler ve yerel halkın eğitimi büyük önem arz etmektedir.

Örneğin İngiltere’de, kooperatif çalışanlarının ve ortakların temel eğitimi 1919 yılından bu yana Manchester’da kurulu “The Cooperative College”da gerçekleştirilmektedir.  Bir tür vakıf niteliğinde olan bu kuruluş, yabancı kooperatifler veya kooperatif üst kuruluşlarıyla da ortak projeler yürütmektedir.  “Kooperatifçiliğin temeline eğitimi, eğitimin temeline kooperatifçiliği koyma” misyonuyla hareket eden bu kuruluşun, ulusal eğitim müfredatlarında kooperatifçiliğe yer verilmesi ve eğitim kooperatiflerinin sayısının artırılması alanlarında da çalışmaları bulunmaktadır.

Yine Almanya’da, Alman Kooperatifleri Konfederasyonunun (DGRV)  önemli görevlerinden birisi eğitim ve öğretim hizmetlerinin koordinasyonudur. “Alman Kooperatifler Akademisi (ADG)” ve bölgesel kooperatif akademileri aracılığıyla modern eğitim araçları ve yöntemleri kullanılarak kooperatif yöneticilerine, çalışanlarına ve kooperatif denetçilerine eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunulmaktadır.

İtalya’da ise;

- Kooperatif üst örgütlerince kooperatifler her yıl denetlenmekte,

- Kooperatif yöneticilerine ve ortaklarına eğitimler verilmekte,

- Vergi uygulamaları ve finansal kaynaklara erişim dahil olmak üzere danışmanlık hizmeti sağlanmakta,

- Proje hazırlamaları konusunda yardımcı hizmetler verilmektedir.

Ülkemizde ise; kooperatiflerin ortakları, çalışanları ve yöneticileri ile halkın kooperatifçilik konusunda eğitilmesine yönelik diğer ülke örneklerinde olduğu gibi akademik birimlerin veya kooperatif üst kuruluşlarının eğitim hizmetleri yetersiz kalmaktadır.

Bu konularda gerçekleştirilen düzenli eğitimler ise, kooperatifçilikle ilgili Bakanlıkların faaliyet alanlarındaki kooperatiflerin ortakları, yöneticileri ve denetçilerine yönelik olarak, re’sen veya talep halinde düzenlenmektedir.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı olarak bu tür eğitim organizasyonlarını sektörün gelişmesi için çok önemli görüyor ve destekliyoruz. Bu çerçevede, özellikle kooperatifleri ilgilendiren mevzuat değişiklikleri hakkında gerek eğitici dokümanlar ve gerekse sektöre yönelik genelgeler ve yazılarla kooperatifçilik sektörünü bilgilendirme çalışmalarımız devam etmektedir.

Ancak genel olarak söylenebilir ki, toplumun kooperatifçilik konusunda eğitimi ve bilgilendirilmesi yeterli değildir. Bunu kooperatif ortaklarının haklarına ilişkin talep arayışlarının Bakanlığımıza yansımasından da açıkça görebiliyoruz.  

Yine kooperatif yönetim organlarına seçilen ortakların sorumluluklarını bilmedikleri ve doğal olarak görevlerini etkin ve düzenli olarak yapamadıkları da gözlenmektedir.

Keza, Bakanlığımız ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 2008 yılında gerçekleştirilen “Kooperatifçilik Sektörü Anket Çalışması”nda, ankete katılan yönetici ve ortakların büyük çoğunluğunun kooperatifçilik konusunda hiçbir eğitim almadıkları yönünde bulgulara rastlanılmıştır.

Diğer taraftan, Türkiye’de kooperatiflerin eğitim sorununun çözümü, aslında başta örgütlenme olmak üzere diğer sorunlarla irtibatlıdır. Kooperatif ortakları ile yönetici ve denetçilerinin eğitimi, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu ile hem üst kuruluşlara hem de ilgili Bakanlığa verilmiştir. Üst kuruluşların örgütlenme yetersizlikleri ve dolayısıyla kaynak sağlayamamaları bu işlevlerini yerine getirmelerini engellemiştir. Konunun devleti ilgilendiren yönünde de aynı sorun söz konusudur. Bu amaçla oluşturulmuş olan “Tanıtma ve Eğitim Fonu” amacına ulaşamamıştır.

Kooperatifçilik konusunda eğitim veren yada vermesi beklenen hem devlet hem de özel kurum ve kuruluşların yeterli imkâna sahip olmamaları nedeniyle;

-Halkımızın kooperatifçilik kültürü, ortaklık bilinci ve uygulama bilgisi yetersiz kalmış, ve

- Kooperatifçilik ülkemizde istenilen seviyeye ulaşamamıştır.

Esasen: uygulamaya yönelik pratik eğitimin yaygın olmaması, üniversitelerin ilgili bölümlerinde kooperatifçilik dersleri ve araştırmalarına yeterince önem verilmemesi, eğitimin önemli parçalarından olan yazılı ve görsel basında da konuya fazla değinilmemesi en başta gelen eksikliklerimiz arasındadır.

Kooperatifçiliğin geliştirilmesi için; konusunda kooperatifçilik, işletme yöntemleri ve finansman olanaklarıyla ilgili araştırma, inceleme ve yayın faaliyetlerinin geliştirilmesi ve desteklenmesi gerekmektedir.

Bu olumsuz durum, kooperatiflerin ulusal ve uluslararası ölçekteki diğer kuruluşlarla rekabet şanslarını da oldukça azaltmaktadır.Dolayısıyla, dünya genelinde birçok ülkede uygulama alanı bulan, kooperatiflere, yöneticilerine, ortaklarına, çalışanlarına ve genel olarak kooperatifçilik sektörüne, kooperatifçilik, ekonomi, finans, hukuksal yapılar ve işletmecilik konularında bilgi üretimi ve aktarımı sağlayacak Ar-Ge tabanlı kurumsal yapı ya da yapılara Türkiye’de de büyük oranda ihtiyaç duyulmaktadır.

Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı (TÜKOSEP)

Değişen Türkiye ve dünya koşulları gözetilerek, ülkemiz kooperatifçiliğinin ideal yönde geliştirilmesi hedefi çerçevesinde, kamunun ve diğer aktörlerin rolünün iyi bir şekilde tanımlanması ve alınabilecek tedbirlerin tespiti bakımından “yeni bir planlama sürecine” ihtiyaç duyulmuştur. Bu kapsamda, ülkemizde faaliyet gösteren tüm kooperatifleri kapsayacak şekilde bir “Kooperatifçilik Stratejisi” hazırlanması amacıyla çalışmalar başlatılmıştır.

Bu çerçevede, Bakanlığımız öncülüğünde, ilgili kurum ve kuruluşlar ile kooperatifçilik sektörünün katkılarıyla “Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı” tamamlanmış ve  17 Ekim 2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu Stratejide, kooperatifçilik sektörünün eğitim konusunda yetersiz kaldığına yönelik tespitlere de yer verilmiştir. Bu amaçla Eylem Planında belirlenen yedi stratejik hedeften biri eğitim konusuna ayrılmıştır.

TÜKOSEP çerçevesinde kooperatifçiliğin geleceği için ayrı bir önem atfedilen eğitim alanına yönelik olarak 2 numaralı Stratejik Hedef  “Eğitim, Danışmanlık Bilgilendirme ve Araştırma Faaliyetleri Geliştirilecektir” şeklindeki belirlenmiş ve bu başlık altında birbirini tamamlayan dokuz Eyleme yer verilmiştir.  

Söz konusu dokuz eylem genel olarak incelendiğinde; bir kısmının kanun değişikliği gerektirdiği, bir kısmının ise bu değişiklikler öncesi mevcut durumu iyileştirmek amacıyla hazırlandığı görülmektedir. Bu çerçevede, dokuz eylemi ve bu eylemler kapsamında yapılan çalışmaları ayrı ayrı ifade etmek gerekirse;

Strateji’deki. “7.1.1163 sayılı Kooperatifler Kanununda uluslararası esaslar ve günün ihtiyaçları doğrultusunda değişiklik yapılacaktır.” Eylemi kapsamında Bakanlığımızda Yeni Kooperatifler Kanunu Tasarısı Taslağı hazırlık çalışmaları yapmak üzere bir ekip oluşturularak çalışmalara başlanılmıştır. Hazırlanan Yeni Kooperatifler Kanunu Tasarısı Taslağında kooperatifçilik eğitiminin geliştirilip kurumsallaştırılması amacıyla bir çok düzenlemeye yer verilmiştir.

Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planında yer alan ve Kanun Değişikliği gerektiren  “2.1. Kooperatifçilik eğitim ve araştırma faaliyetlerini yürütecek bir yapılanmaya gidilecektir.” ve “2.3.Kooperatif yönetim ve denetim kurulu üyelerine sertifikasyon zorunluluğu getirilecektir.” eylemleri kapsamında Taslakta kooperatifçilik eğitiminin kurumsal bir yapı altında ve planlı bir şekilde verilmesine ilişkin hükümlere yer verilmiştir.

Strateji’de öngörülen “2.2.Kooperatif Girişimciliği Eğitim Projesi (KGEP) çalışması yapılarak uygulamaya konulacaktır.” “3.7.Kadınlarımızın girişimcilik kabiliyetlerinin artırılması ve ekonomide bir aktör olarak yer almalarının sağlanması için kooperatifler çatısı altında örgütlenmeleri yönünde çalışmalarda bulunulacaktır.” eylemleri kapsamında; Kooperatif Girişimciliği Eğitimlerine Bakanlığımız ve ilgili Bakanlıklarca başlanılmıştır.

Bu kapsamda Alman Kooperatifler Konfederasyonu Türkiye Temsilciliği (DGRV) ile işbirliğinde Konya ve Rize illerinde iki eğitim programı düzenlenmiş ve 129 katılımcıya sertifikaları verilmiştir.

Mart ve Kasım 2013 tarihlerinde de Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile DGRV tarafından Antalya’da İç Anadolu Bölgesi, Kastamonu ve Erzurum illerindeki kooperatifler için “Sertifika Hazırlık Programları” düzenlenmiş olup, bu programlar sonunda 106 kişiye sertifika verilmiştir.

2014 yılında Ankara Sincan’da kooperatif kurmak isteyen kadın girişimcilere yönelik girişimcilik ve kooperatifçilik konusunda DGRV işbirliği ile eğitim Programı düzenlenmiş ve toplam 60 girişimci kadınımıza sertifika verilmiştir.

Yine Ankara Sincan’da kooperatif kurmak isteyen kadın girişimcilere  genel olarak ülkemizdeki kooperatiflerin faaliyet konuları ve başarılı kooperatifçilik örnekleri tanıtılarak, kooperatif kurduklarında yararlanabilecekleri pratik bilgiler  ve örnek anasözleşmelerin hükümlerinin anlatıldığı bir eğitim toplantısı daha yapılmıştır. 

2014 yılı içerisinde 15 ilde daha eğitim verilmesi planlanmakta olup, ayrıca KOSGEB ve İş-Kur ile görüşülerek işbirliği imkânları değerlendirilmektedir.

Kooperatif girişimciliği konusunda belediyeler, kaymakamlıklar, üniversiteler ve ticaret ve sanayi odaları ile işbirliği yapılmakta ve kooperatif girişimciliği eğitimlerine destek talep edilmektedir.

Amacımız, halkımıza kooperatiflerimizin hangi alanlarda faaliyet gösterdiklerini ve kooperatif yapısını anlatarak, kooperatiflerin ekonomide daha fazla yer almasını sağlamaktır.

TÜKOSEP’in “2.4.İlköğretimden başlanarak girişimcilik, ortaklık kültürü ve kooperatifçilik bilincinin kazandırılmasına yönelik eğitim faaliyetlerinde bulunulması hususunda çalışmalar yürütülecektir.” eylemi Milli Eğitim Bakanlığı sorumluluğunda bir eylemdir. Bu eylem kapsamında Eğitim Müfredatına kooperatifçilik teması getirilmeye çalışılmaktadır.

Bakanlığımız ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında yürütülen çalışmalar sonucunda, okullarda uygulanan müfredat programlarına “kooperatifçilik” konusunun eklenmesi, kooperatifçilik kolu ve kulüplerinin yaygınlaştırılması, “Dünya Kooperatifçilik Günü”nün içinde bulunduğu haftanın etkinlikler düzenlenerek kutlanması faaliyetlerine ilişkin çalışmalar yapılmıştır.

Milli Eğitim Bakanlığı; kooperatifçilik konusunun geliştirilecek ilk ve orta öğretim programında değerlendirilmesi hususunu gündemine almış, kooperatifler haftası etkinliklerine ise ilk ve ortaöğretim kurumlarında kutlanacak belirli gün ve haftalar çizelgesinde yer vermiştir.

Strateji’de “2.5.Kooperatif üst kuruluşları tarafından, düzenli olarak kendi ortaklarına hak ve yükümlülükleri ile kooperatifçilik konusunda bilgilendirme eğitimi verilecektir.” Eyleminde sorumlu kuruluş kooperatif üst kuruluşlarıdır. Bu eylemle kooperatif üst kuruluşlarının eğitim hizmeti teşvik edilmek istenmiştir.

Bu kapsamda kooperatif üst kuruluşlarıyla yazışmalar yapılmış, 2013 yılında ortak kooperatiflerin yöneticileri için eğitim programları düzenlenmesi yönünde hazırlıklar yapılması sağlanmıştır. Bu girişimimiz sonucunda kooperatif üst kuruluşlarından Antbirlik, Çukobirlik, Karadenizbirlik, Kozabirlik, Marmarabirlik, Pankobirlik, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatfileri Birlikleri Merkz Birliği ile Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği ortaklarına eğitim vermişlerdir.

TÜKOSEP’in “2.6.Kooperatifçilik konularında bilgilendirme programları düzenlenecektir.” eylemi kapsamında Bakanlığımızca eğitim toplantılarına hızla devam ediyoruz. Bu kapsamda Antalya, Bursa, Kocaeli, Muğla, Rize, İzmir ve Van olmak üzere yedi Ticaret İl Müdürlüğünde toplam dokuz adet “Kooperatifçilik Bilgilendirme Toplantıları” düzenlenmiştir. Yine kooperatiflerin organizasyonunda Eskişehir ve Mardin illerinde yapılan bilgilendirme amaçlı toplantılara katılım sağlanmış, sektörün soruları yanıtlanmıştır. 

Ayrıca, 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanunda yapılan yeni ve önemli düzenlemeler ardından Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Edirne, Giresun ve İzmir illerinde organize edilen sekiz toplantıyla, bu konuda Bakanlığımızca kooperatifler ve üst kuruluşlarına eğitim verilmiştir.

Bunların dışında Bakanlık temsilcileri ile Türkiye Milli Kooperatifler Birliği Başkan ve Başkan Yardımcısı ile diğer kooperatif üst kuruluşları temsilcileri yıl içerisinde bir çok televizyon programına katılarak, kooperatifçilikle ilgili bilgilendirme ve farkındalık yaratma çalışmaları yapmıştır.

Bunun yanı sıra 2013 yılında TRT Haber kanalında Eğitim Kooperatifleri ile ilgili olarak yapılan televizyon programına Bakanlıkça katılım sağlanarak oluşum hakkında bilgilendirme yapılmıştır.

Yine Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından da kırk dört tane Kırsal Kalkınma Kooperatifine kooperatifçilik ve ortaklık eğitim verilmiştir.

“2.7.Sendikalar tarafından kendi üyelerine yönelik kooperatifçilik eğitim programları düzenlenmesi sağlanacaktır.” eyleminden ise, Memur ve İşçi Sendikaları ve Konfederasyonları sorumlu kuruluştur. Bu eylem kapsamında sendikaların dünyadaki diğer örneklerinde olduğu gibi üyelerine kooperatifçilik eğitimi vermeleri amaçlanmıştır.  Strateji kapsamında yapılan yazışmaların ardından, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu ile Birleşik Kamu İşgörenleri Sendikaları Konfederasyonu’nun 2014 yılı eğitim takvimlerine kooperatifçilik konusunu da eklemeleri sağlanmıştır.

TÜKOSEP “2.8. Kooperatifçilik konusunda, eğitim, araştırma ve yayın faaliyetinde bulunan gönüllü kuruluşların projelerinin desteklenmesi yönünde çalışmalarda bulunulacaktır.” eylemi kapsamında kooperatifçilikle ilgili akademik tezlerin desteklenmesi için çalışmalara başlanılmıştır.

Kooperatifçilik konulu yüksek lisans ve doktora tezlerinin desteklenerek, sektörle ilgili bilimsel çalışma sayısını artırmak ve bu suretle ülke kooperatifçiliğinin gelişmesine katkı sağlamak amacıyla bazı kooperatif üst kuruluşları ile Bakanlığımız arasında bir protokol düzenlenmiştir. Bu çerçevede, “değerlendirme komisyonu” tarafından yeterli kıstasları taşıyan akademik tezlere kooperatif üst kuruluşlarınca maddi destek verilmesi planlanmıştır.

Strateji’de “2.9.Ülke kooperatifçiliğinin içinde bulunduğu durum ve uluslararası gelişmeler hakkında her yıl düzenli olarak ‘Ülke Kooperatifçilik Raporu’ hazırlanacaktır.” eylemi kapsamında Bakanlığımız öncülüğünde “Türkiye Kooperatifçilik Raporu” hazırlanmaktadır. Ülke kooperatifçiliğinin genel bir fotografını çekme özelliği de taşıyacak, her yıl düzenli olarak güncellenen ve temel başvuru dokümanı niteliğinde olan bu raporun kısa süre içinde tamamlanması, ilgililerin yararına sunulması hedeflenmektedir.

Öte yandan,  kamudaki mevcut kurumsal yapılanmalar dikkate alınarak Stratejideki “2.3. Kooperatif denetim ve yönetim kurulu üyelerine eğitim ve sertifikasyon zorunluluğu getirilecektir” eylemi ile “3.7. Kadınlarımızın girişimcilik kabiliyetlerinin arttırılması ve ekonomide bir aktör olarak yer almalarının sağlanması için kooperatifler çatısı altında örgütlenmeleri yönünde çalışmalarda bulunulacaktır.” eylemleri  kapsamında Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ile kooperatiferden sorumlu üç Bakanlığın  yürüttüğü çalışmalar sonucunda “Kooperatifçilik Geliştirme ve Uyum Eğitimi Programı”nın (KOOPGUP) uygulamaya konulması sağlanmıştır.

KOOPGUP ile kooperatiflerin kuruluş ve işleyişine ilişkin iş ve işlemleri gerçekleştirme yeterliklerine sahip meslek elemanları yetiştirilmesi amaçlanmaktadır. Programdan kooperatiflerde yönetici, denetçi veya personel olarak çalışmış veya çalışmak isteyen en az ilkokul mezunları yararlanabileceklerdir. Program kapsamındaki eğitimler, Halk Eğitim Merkezlerinde verilebileceği gibi, kooperatif üst kuruluşlarının göstereceği uygun mekanlarda da verilebilecektir.

Program, toplam beş günlük olup, program kapsamında edinilen bilgiler sınavla ölçülecek ve başarılı olanlara Milli Eğitim Bakanlığınca sertifika verilecektir. Bu program hakkında farkındalığın artırılması amacıyla Bakanlığımız taşra örgütü, kooperatiflerden sorumlu Bakanlıklar ve  kooperatif üst kuruluşlarıyla yazışmalar yapılmıştır. Kooperatif üst kuruluşlarının Halk Eğitim Merkezlerine başvuruları olmuştur. Kooperatif üst kuruluşlarının bu konuda karşılaştıkları sıkıntıları tespit ederek ilgili Bakanlıkla çözüm yolları aramaktayız.

Kıymetli Katılımcılar,

“Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi Eylem Planı”nda da yer alan “Kooperatif Eğitim Merkezi”nin kurulmasına ve eğitim ve araştırma konularında ilgili kamu kurumları ile üniversiteler arasında geliştirilebilecek işbirliği modeli ve uygulama yöntemlerine yönelik olarak fikir birliği yapmak amacıyla düzenlenen panelin olumlu sonuçlar vermesini temenni ederek sözlerime son veriyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum.

 

Yard. Doç. Dr. Hakan KOÇ' un Sunumu;

 


 

Dr. Bülent TEMEL' in Sunumu;

 


 

Prof. Dr. Cevat GERAY' ın Görüşleri;

 

Kooperatifçilik her şeyden önce bir r yaşam biçimidir. Bu yaşam  biçimi   toplu  iş görme. Demokratiklik, katılımcılık, gibi  temel değerlere dayanmaktadır. Ayıca, dürüstlük, bencil olmayış gibi değer ve davranışların kazanılmasını, başkalarına saygılı olmayı, öteki bireyleri düşünmeyi, sakınmayı gerektirmektedir.  Bütün bu değer ve davranış biçimlerinin üyeye kazandırılması ancak eğitim yoluyla gerçekleştirilebiliniz.

Kooperatif üyelerinin yöneticilerinin başarılı olabilmesi, bu işletmenin başarıya ulaşması için   kimi temel işletmecilik bilgi ve becerilerinin  kazanılması zorunludur.

Bu nedenlerle başlangıçtan  u yana eğitim ilkesi uluslararası kooperatifçilik ilkeleri arasında yer almaktadır. Halkla kooperatifçilik konusunda bilgilendirilmesi de  önem kazanmıştır. Örgün eğitim kurumlarında, ilköğretim den başlayarak yükseköğretim kurumlarına değin kooperatifçilikle  ilgili eğitim erilmesi,  öğrencilerin kooperatif örgütlerinde  üye olmaları ve kooperatif yaşama katılıp deneyim kazanmaları  çeşitli uluslararası belgelerde öngörülmektedir. Ayrıca, kamuoyunda kooperatifçiliğe ilgi yaratma, başaralı başarısız örnek olayla uygulamalara ilişkin somut ve gerçek bilgiler verilmesi konusunda kitle iletişim araçlarına büyük µsorumluluklar düşmektedir. Halk eğitim merkezlerinde  kooperatifçilikle ilgili izlencelere yer verilmelidir.

Eğitim Sorunu

Uluslararası kooperatifçilik ilkelerinden biri de eğitim, öğrenim ve bilgilendirmeye ilişkindir. Türkiye Milli Kooperatifler Birliğinin konuyla ilişkili ilkenin çevirisini olduğu gibi aşağıya aktarıyorum:

“Kooperatifler, üyelerine, seçilmiş temsilcilerine, yöneticilerine ve çalışanlarına kooperatiflerinin gelişimine etkin bir biçimde katkıda bulunabilmeleri için eğitim ve öğretim imkânı sağlar. Kooperatifler genel kamuoyunu — özellikle de gençleri ve kamuoyunu oluşturanları — işbirliğinin şekli ve yararlan konusunda bilgilendirirler”.

Anlaşılacağı gibi, bu ilke ışığında kooperatiflere: Üyelerine, seçilmişlere, yöneticilerine ve çalışanlarına, Kooperatiflerinin gelişimine etkin biçimde katkıda bulunabilmeleri için, Eğitim ve öğretim olanağı sağlamak, Ayrıca, Genel kamuoyunu, özellikle gençleri ve kamuoyunu oluşturanları, İşbirliğinin biçimi ve yararları konusunda bilgilendirmek görevlerini yüklemektedir.

Görüldüğü gibi, kooperatifçiliğin gelişimine etkin biçimde katkıda bulunabilmeleri için üyelerine, seçilmişlere, yöneticilerine ve çalışanlarına Eğitim ve öğretim olanağı sağlamak önce kooperatiflerin görevidir. Kooperatifler; bu amaçla bütçelerinden ödenek ayırmak durumundadır. Kendileri eğitim ve öğretim etkinlikleri düzenleyebilecekleri gibi, bakanlığın, öğretim kurumlarının ve kamu kuruluşlarının düzenleyeceği seminer, bilgi şöleni (sempozyum), kurs ve benzeri eğitsel toplantılara katılmalarına olanak da sağlayabilecektir.

Kooperatiflerin, kamuoyunu oluşturanlar ile gençleri, güçbirliği, işbirliği biçimleri ve yararları konusunda bilgilendirme görevi de önemlidir. Her türden basın-yayın araçlarını bilgilendirmek, kamuoyunda kooperatifçilik konusunda ilgi yaratmak, olumsuz yayınlara karşı gerçekleri açıklamak amacıyla bilgilendirmek için basın bülteni, dergi yayınlamak, basın toplantıları yapmak, bilgisunar (elektronik) site kurmak ve benzeri gereçlerden yararlanması gerekir.

Kooperatifçilik kendine özgü ilkeleri olan ve kazandırılması gereken temel değerleri, işleyiş biçimi bulunan gönüllü bir özüne yardım ve dayanışma örgütüdür. Bu temel ilkeleri ve değerleri benimseyen kooperatif üyeleri bunları kişisel, toplumsal ve kooperatif yaşamlarında uyguladıkları bir dizi davranışlardan oluşan bir etiğe sahip olurlar. Bu nedenle, kooperatifçilik bir yaşam içimidir. Aynı zamanda kooperatif kâr amacı gütmeyen, fakat etkin ve verimli çalışması gereken bir işletmesi olan bir örgüttür. Bu işletmenin amaca uygun çalıştırılması için belli işletmecilik bilgilerine sahip kişilerce yönetilmesi ve uygun nitelikte personelin işlendirilmesi gerekmektedir. Bu da yöneticilerin ve çalışanlarının belli işletmecilikle ilgili temel bilgi ve becerilerle donatılmasını gerektirmektedir.

Hem bu yaşam biçiminin gerektirdiği davranışları ve etik değerlerin benimsetilmesi, hem de işletmenin beklenen mal ve hizmetleri üyelerine sunabilmesi için gerekli bilgi ve becerilerin yönetici ve çalışanlara kazandırılması hem örgün kurumlarında, hem de halk eğitimi etkinlerinde kooperatifçilik eğitimi verilmesini zorunlu kılıyor.

Kooperatiflerin eğitim ve öğretim etkinlikleri yanında ilgili bakanlıkların da bu konuda görevleri vardır. Kooperatiflerin gelir artığından belli bir yüzdeyi bakanlıkta oluşturulan fona aktarmaları yasayla öngörülmüştür. Fonda toplanan paraların amaca uygun biçimde kullanılmadığı anlaşılmaktadır.  Bu fon da, bir süre önce öbür fonlar gibi kaldırılmış, hazineye gelir kaydedilmiştir. 2003 Bütçe yasasındaki buna ilişkin hüküm Anayasaya aykırılığı nedeniyle iptal edilmiştir. Türkiye Milli Kooperatifler Birliği bu yüzdelerin kendisine gönderilmesi için girişimlerde bulunmuştur.

Kooperatifçilik eğitimi ve öğretiminin her basamaktaki örgün eğitim kurumlarında çocuk ve gençlere verilmesi gerekirken bu konuda özelleştirmeye gidilerek kooperatif yerine kantin işletmeleri başat duruma getirilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığının çok önceki yıllarda Tebliğler Dergisinde yayınladığı yönerge yürürlükten kaldırılmamasına karşın okulların büyük çoğunluğunda, özellikle kentlerde, uygulanmamaktadır. Ticaret liseleri dışında kooperatifçilik dersi okutulmamaktadır.

Yükseköğretim kurumlarında da kooperatifçiliğe gereken önem verilmemektedir. Oysa kamu yönetimi, işletme, çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri bölümlerinde bu konuda derslerin zorunlu olması gerekir. Ayrıca kooperatiflere nitelikli eleman yetiştirmek amacıyla yüksek meslek okullarındaki kooperatifçilik programlarının arttırılması gerekmektedir. Lisansüstü izlencelerinde de kooperatifçiliğe yer verilmeli, bu alandaki tez ve araştırmalar desteklenmelidir.

Ülkemizde yasalarda ve uygulamada kooperatif tanımı ve ilkeleri açısından gerekli uyarlamalar yapılmış değildir. Oysa, buna gereklilik açıktır. Kooperatiflerin özerkliği ve bağımsızlığı özellikle devletle ilişkileri açısından önem taşıyor. Tarımsal kooperatiflerle ilgili kimi köklü değişikler yapılması, özellikle tarım satış kooperatiflerinin yeni yasaya göre yeniden yapılandırılması gerekmektedir.  Ayrıca, kooperatifleri kuruluşundan sona ermesine değin her aşamada ilgili bakanlıkların karışmalarının en aza indirilmesi, denetimin özellikle tüzellikle sınırlandırılması gereklidir. 

TÜRKİYE KOOPERATİFÇİLİK STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI 2012–2016 

“Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı”, “Dünyada ve Türkiye’de Kooperatifçilik”, “Durum Analizi” ve “Stratejik Yaklaşım” olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Geliştirilen stratejik hedeflere uygun olarak hangi eylemin hangi zaman dilimi içerisinde ve hangi araçlarla uygulanacağına ilişkin olarak da bir Eylem Planı hazırlanmıştır.

Belgede kooperatifçiliğe ilişkin “vizyon”, “güvenilir, verimli, etkin ve sürdürülebilir ekonomik girişimler niteliğini kazanmış bir kooperatif yapısına ulaşmak” biçiminde ortaya konmuştur. Strateji Belgesi ile belirlenen “genel amaç” ise “kooperatifçiliğe daha elverişli bir ortam sağlamak; toplumda olumlu bir kooperatifçilik imajı oluşturmak ve sektöre güveni artırmak; verimli ve etkin uygulamaları ortaya çıkarmak; sürdürülebilirlik, rekabet edebilirlik ve yenilikçiliği sağlamak; kooperatiflerin ekonomik kalkınmaya ve gelirin daha adil paylaşımına olan katkılarını arttırmak” tır.

Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı’nda, vizyon ve genel amaç doğrultusunda belirlenen stratejik hedefler ve bu çerçevede ortaya konulması planlanan etkinlikler şunlardır:

Kamu Teşkilatlanması ve Kooperatiflere Hizmet Sunum Biçimi Yeniden Yapılandırılacaktır. Kooperatifler konusunda ilgili bakanlıkların (GTB-GTHB-ÇŞB) düzenleme ve gözetim kapasitelerinin arttırılması sağlanacaktır. İlgili bakanlıklarca kooperatiflere sunulan hizmetlerden mümkün olanları kooperatif üst kuruluşlarına devredilecektir. Kooperatiflere yönelik gözetim, denetim ve uygulama hizmetlerinin etkinleştirilmesi ve sağlıklı istatistiki verilerin üretilmesini sağlamak üzere bir veri tabanı (e-kooperatif) oluşturulacaktır.

Eğitim, Danışmanlık Bilgilendirme ve Araştırma Etkinlikleri Geliştirilecektir. Kooperatifçilik eğitim ve araştırma etkinliklerini yürütecek bir yapılanmaya gidilecektir. “Kooperatif Girişimciliği Eğitim Projesi” (KGEP) çalışması yapılarak, uygulamaya konulacaktır. Kooperatif denetim ve yönetim kurulu üyelerine eğitim ve sertifikasyon zorunluluğu getirilecektir. İlköğretimden başlanarak girişimcilik, ortaklık kültürü ve kooperatifçilik bilincinin kazandırılmasına yönelik eğitim etkinliklerinde bulunulması konusunda çalışmalar yürütülecektir. Kooperatif üst kuruluşları yanından, düzenli olarak kendi ortaklarına hak ve yükümlülükleri ile kooperatifçilik konusunda bilinçlendirme eğitimi verilecektir. Kooperatifçilik konusunda bilgilendirme programları  düzenlenecektir. Sendikalar yanından kendi üyelerine yönelik kooperatifçilik eğitim programları düzenlenmesi sağlanacaktır. Kooperatifçilik konusunda, eğitim, araştırma ve yayın etkinliklerinde bulunan gönüllü kuruluşların projelerinin desteklenmesi yönünde çalışmalarda bulunulacaktır. Ülke kooperatifçiliğinin içinde bulunduğu durum ve uluslararası gelişmeler hakkında her yıl düzenli olarak “Ülke Kooperatifçilik Raporu” hazırlanacaktır.